Innovatief ondernemen in de food is Florus Zwartbol, directeur van het in het Zeeuwse Kapelle gevestigde Floor Foods, op het lijf geschreven. “Ik heb achttien jaar lang delicatessenwinkels gehad door heel Nederland, met kaas, noten en andere lekkernijen. Ik was daar altijd al bezig met innovatie en dingen verkopen die mensen niet bij de supermarkt vonden. Zo ben ik twee weken in Azië geweest om kennis te maken met de heel andere food-beleving, die ze daar hebben. Op die reis ben ik in contact gekomen met de in Europa nog onbekende techniek van het vacuüm frituren, waarbij je bij lage temperatuur onder druk een product krokant bakt. Ik ben hiermee aan de slag gegaan in de proefkeuken voor mijn winkels voor het krokant maken van groentes. De groentesnacks, krokante stukjes paprika, wortel, broccoli, champignons, noem maar op, liepen als een trein. Niet alleen omdat klanten ze lekker vonden, maar ook omdat ze plantaardig zijn, glutenvrij, veggie en vegan.”

Florus Zwartbol, oprichter en directeur van Floor Foods, dat chips maakt van groentes door ze onder vacuüm bij relatief lage temperaturen te frituren.

Opschalen

Nadat Florus op een delicatessenbeurs in contact kwam met een inkoopster van de Jumbo is alles in een stroomversnelling terechtgekomen. “Zij vonden het een gaaf product en hebben het in hun assortiment opgenomen. Dat had niet alleen consequenties voor de productvolumes. Ik had nog nooit zaken gedaan met supermarkten. Van de een op de andere dag had ik te maken met allerlei kwaliteitssystemen, maar microbiologische termen waren mij vreemd en ik had eerlijk gezegd nog nooit een laboratorium aan de binnenkant gezien. Dus ben ik mensen gaan zoeken met specifieke expertises en zo zijn we in 2017 met een klein team begonnen. Een jaar later beleverden we, vanuit onze vestiging in Goes, de eerste supermarkten, en toen ging het direct heel snel: AH, over de grens naar Colruyt, en de Lidl’s en Aldi’s van deze wereld.”

Sinds 2022 is het assortiment, dat onder de merknaam Snaqs wordt vermarkt, uitgebreid met groentechips. Dat had alles te maken met de mogelijkheid om de enige fabriek in Europa, die met een soortgelijke techniek als vacuüm frituren groentechips produceert, over te nemen. “Ik heb die kans met beide handen aangegrepen, want dan zouden we in één klap een grote groenteverwerkende firma zijn, die krokante groentechips en krokante groentesnacks maakt. Een prettige bijkomstigheid was dat de fabriek in Kapelle staat. Hierdoor kunnen we nog beter onze ambitie waarmaken om zo veel als mogelijk lokale grondstoffen te gebruiken, en daarbij ook liefst reststromen te verwerken. Daarin zijn we in de markt van groentesnacks- en -chips uniek.”

Kwaliteitslab

Vanwege de hoge eisen op het gebied van kwaliteit en voedselveiligheid is bij het opzetten van de productie in samenwerking met Panda International een kwaliteitslaboratorium opgezet. Hoofd laboratorium Martin Vermeule: “Het is essentieel voor een productieproces als het onze dat je met je QC-bepalingen kort op de productie zit. Uitbesteden is voor deze bepalingen geen optie omdat er dan teveel tijd overheen gaat voordat je de analyseresultaten binnen hebt, waarop je kan gaan sturen. Dan zit bij wijze van spreken het product al in de zak. Analyses op essentiële kwaliteitsparameters als vet-, zout- en vochtgehalte voeren we –een team van drie personen– derhalve zelf uit. Dat ligt anders bij de microbiologische analyses in het kader van voedselveiligheid, die we vanwege de benodigde specifieke labinfrastructuur en expertise wel uitbesteden. Datzelfde geldt voor meer specifieke analyses voor het bepalen van productspecificaties. Die zijn veel minder frequent dan de routinematige QC-bepalingen, waardoor investeringen in speciale apparatuur en kennis niet rendabel zijn.”

De bediening van de ProxiMate NIR is zeer eenvoudig. Nadat een schaaltje met gecrushed monster op de monsterhouder is geplaatst, hoef je alleen op play te drukken op het aanraakscherm en binnen twintig seconden geeft het instrument voor elk van de drie parameters het gehalte.

Secondewerk met NIR

Naast het meten van de dikte van de chips zijn de dagelijkse lijncontroles vooral op vet-, zout- en vochtgehalte. Dat gebeurt in verschillende delen van het proces: bij binnenkomst van de grondstoffen, als de chips uit de oven komen en voordat de chips worden verpakt. Vet werd aanvankelijk met Soxhlet-extractie bepaald; zout met een zoutmeter en vocht via het bewerkelijke meten van het gewichtsverlies van een monster dat een tijd in een droogoven heeft gestaan. “Ofschoon je met deze methoden netjes volgens de normen werkt, hebben ze praktisch gezien best wel nadelen. Er is veel handmatig werk mee gemoeid, en in sommige gevallen heb je pas na een paar uur resultaat, wat rijkelijk laat is voor de aansturing van je proces. Om korter op de processen te zitten, meer informatie uit de analyses te trekken en directer te kunnen sturen hebben we geïnvesteerd in een NIR-analyzer. Hiermee hebben we voor alle drie de parameters binnen enkele tientallen seconden in één keer een resultaat, zodat we indien nodig bijna direct terugkoppeling kunnen geven naar de lijn. Of –wat veel vaker aan de orde is– het hele team een goed gevoel kunnen geven: alle parameters zijn in orde, lekker doorgaan zo!”, vertelt Martin enthousiast.

Ik besteed liever een dag aan het binnenhalen van een goed contract dan dat ik tientallen mails moet afhandelen en meerdere afspraken moet inplannen om misschien duizend euro minder voor een apparaat te betalen.

Gelopen race

De keuze voor BÜCHI Labortechnik als leverancier van het NIR-apparaat was al snel een uitgemaakte zaak. “Onze interim-labconsultant van Panda had bij een eerdere opdrachtgever de NIR van BUCHI aan het werk gezien en beval die aan met de slogan ‘dat kan zo een nieuwe medewerker van je worden!’. We hebben hier een demo georganiseerd en hieruit bleek dat het voor ons een hele goede investering zou zijn. We besparen werk, krijgen sneller analyseresultaten. Als de kosten/baten goed zijn, dan is het voor mij een kwestie van kopen en draaien. Ik besteed liever een dag aan het binnenhalen van een goed contract dan dat ik tientallen mails moet afhandelen en meerdere afspraken moet inplannen om misschien duizend euro minder voor een apparaat te betalen. In dit geval hadden we ook nog eens een advies van iemand met verstand van zaken. Dan is er geen enkele reden om verder te gaan zoeken”, stelt Florus.

Snel onder de knie

Een sterke eigenschap van de ProxiMate NIR is het gemak waarmee je kalibraties kan opzetten. De nabij-infraroodtechniek is immers een afgeleide techniek, waarbij je de gemeten spectra correleert aan de analyseresultaten van een referentiemethode, zoals de Soxhlet voor de vetbepaling. Met de in de software geprogrammeerde methodieken kom je al met een relatief kleine dataset tot betrouwbare resultaten. “Wij hebben metingen uitgevoerd op historische monsters; die kwamen ook uitstekend overeen met de referentiewaarde”, vertelt Martin, die sinds begin van dit jaar de NIR in het lab in gebruik heeft. “Door de kalibratieset uit te breiden kan je de resultaten steeds nauwkeuriger maken, hebben we al na een maand meten ondervonden.”

De eenvoudige bediening van het apparaat maakt dat ook de operators monsters kunnen analyseren, wat bij de 24-uurs productie een uitkomst is voor de avonden en nachten als het lab onbemensd is. “We hebben een duidelijke werkbeschrijving gemaakt en alles ingeregeld voor de drie parameters waarop we ons concentreren: vet-, zout- en vochtgehalte. Die komt feitelijk neer op het licht crushen van het monster, dat in een schaaltje doen, dat je op de monsterhouder plaatst. Drukken op ‘play’ en binnen twintig seconden geeft de NIR voor elk van de drie parameters het gehalte. De operators werken onder een apart tabje, zodat ze in tegenstelling tot de labmedewerkers alleen metingen uitvoeren en geen aanpassingen in de instellingen kunnen doorvoeren.”

Ruim binnen de norm

Een volgende parameter die op de nominatie staat om met de NIR te worden bepaald is acrylamide, een analyse die nu nog wordt uitbesteed. Het acrylamidegehalte staat voor de mate van verbranding die frituren met zich meebrengt, en heeft alles te maken met de Maillard-reactie. Bij verhitting boven de 120 °C van zetmeelrijke producten, zoals aardappelen en granen, reageren suikers en het aminozuur aspargine tot acrylamide, waaraan neurotoxische effecten worden toegedicht.


“Frituren bij de productie van ‘normale’ chips gebeurt bij temperaturen rond de 160-170 °C. Bij ons proces hoeven we niet hoger te verwarmen dan 115 °C omdat we in een gesloten systeem werken, waarin je druk gaat opbouwen. Door die druk kan je toe met een lagere temperatuur om het product krokant te krijgen. Dat heeft als gunstig effect dat het acrylamideniveau, dat ontstaat bij verbranding, een stuk lager blijft. In ons geval zitten we, afhankelijk van de groentes en suikergehaltes in de range van 300-600 µg/kg, ruim onder de wettelijke norm van 750 µg/kg”, vertelt Florus.

De groentechips vallen nu nog onder de norm voor aardappelchips, maar in de loop van dit jaar wordt een nieuwe EU-verordening voorzien, waarin ook de groentechips worden meegenomen. De normwaarde gaat naar alle waarschijnlijkheid naar 500 µg/kg. “Door ons proces aan te passen kunnen we nog lager dan we nu al kunnen. NIR zal ons daarin ondersteunen, omdat we hiermee sneller analyseresultaten beschikbaar hebben en gemakkelijker en goedkoper veel meer metingen kunnen uitvoeren, zodat we nauwkeuriger kunnen sturen”, aldus Martin.

Bij ons proces hoeven we niet hoger te verwarmen dan 115 °C omdat we in een gesloten systeem werken, waarin je druk gaat opbouwen.